از کجا بفهمیم کم خونی داریم؟

آهن، ماده‌ای مغذی و مورد نیاز برای ادامه حیات و اساسی‌ترین ماده اولیه برای ساخت گلبول‌های قرمز خون است، کمبود آهن می‌تواند از خفیف تا شدید بوده و عوارض متعددی را از ایجاد اختلال در عملکردهای مختلف بدن و مغز گرفته تا کم‌هوشی و اختلالات رفتاری ایجاد کند؛ بنابراین لازم است به هشدارهای بدن توجه داشته باشیم، چراکه تشابه علائم کم‌خونی با برخی بیماری‌ها می‌تواند باعث خطای هر یک از ما در ابتلا به کم‌خونی باشد.اگر می خواهید بدانید کم خونی دارید یا خیر با ما در ادامه متن همراه باشید.

علائم و نشانه های کم خونی چیست؟

خستگی

ضعف

پوست رنگ پریده

تنگی نفس

دست ها و پاهای سرد

سردرد

سرگیجه

درد قفسه سینه

ریزش مو

ضربان قلب نامنظم

کاهش استقامت

دشواری در تمرکز

سایر علائم کم خونی عبارتند از:

چندین نشانه دیگر وجود دارد که می‌تواند بیانگر کمبود آهن باشد. این‌ها معمولاً خیلی شایع نیستند و به غیر از کمبود آهن با بسیاری از شرایط دیگر ارتباط دارند.

احساس اضطراب

عدم وجود اکسیژن موجود در بافت‌های بدن در کمبود آهن ممکن است باعث احساس اضطراب شود. با این حال، با اصلاح سطح آهن، این مورد بهبود یافته یا حل می‌شود.

دست و پای سرد

کمبود آهن به معنای کمبود اکسیژن‌رسانی به دست‌ها و پاها است. ممکن است برخی از افراد به طور کلی احساس سرما کنند یا دست و پایشان سرد شود.

عفونت‌های مکرر

از آنجا که آهن برای سیستم ایمنی سالم مورد نیاز است، فقدان آن ممکن است باعث شود بیشتر از حالت عادی مستعد بیماری‌ها باشید.

کم خونی چند نوع است؟

نارسایی کمبود آهن :

کم خونی فقرآهن شایع ترین نوع کم خونی است ؛ آهن برای انسان ضروری است تا هموگلوبین تولید کند و از دست دادن خون، رژیم غذایی نامناسب و عدم توانایی بدن برای جذب آهن از غذا می تواند منجر به کمبود آهن شود. در نتیجه، بدن شما قادر به تولید هموگلوبین کافی نیست، که منجر به کم خونی می شود.

کم خونی آپلاستیک 

این نوع کم خونی زمانی ایجاد می شود که بدن شما گلبول های قرمز (RBC) را به اندازه کافی تولید نمی کند. RBC ها در مغز استخوان هر 120 روز تولید می شوند. هنگامی که مغز استخوان قادر به تولید RBC نیست، تعداد سلول های خون کاهش می یابد و منجر به کم خونی می شود.

کم خونی سلول داسی شکل

بیماری سلول داسی شکل، یک اختلال جدی در خون است که باعث داسی شدن شکل سلول های خونی می شود. سلول های قرمز خون در این نوع کم خونی داسی شکل یا صاف غیرطبیعی می شوند. RBC ها حاوی هموگلوبین های غیر طبیعی هستند که به عنوان هموگلوبین سلول داسی شکل شناخته می شوند و شکل غیر طبیعی آن را به وجود می آورند. سلولهای داسی شکل چسبنده هستند و می توانند جریان خون را متوقف کنند.

کم خونی همولیتیک

این نوع کم خونی زمانی ایجاد می شود که گلبول های قرمز قبل از عمر طبیعیشان از بین بروند. مغز استخوان قادر به تولید RBC جدید به اندازه کافی برای تقاضایش نیست.

کم خونی کمبود ویتامین

مانند آهن، ویتامین B12 نیز برای تولید مناسب هموگلوبین مورد نیاز است. اکثر محصولات حیوانی غنی از ویتامین ب12 هستند. اما اگر شما گیاهخوار هستید، ممکن است کمبود ویتامین B12 داشته باشید. این می تواند باعث عدم تولید کافی هموگلوبین در بدن شما منجر شود و منجر به کم خونی می شود. این نوع از کم خونی نیز به عنوان کم خونی فقر آهن نیز شناخته می شود.

تالاسمی

تالاسمی یک اختلال ژنتیکی ارثی است که در آن بدن به اندازه کافی سلول های قرمز تولید نمی کند در نتیجه افراد مبتلا به تالاسمی می توانند کم خونی خفیف تا شدید داشته باشند.

کم خونی فانکونی

کم خونی فانکونی یک اختلال ژنتیکی نادر است که باعث اختلال در عملکرد مغز استخوان می شود. کم خونی فانکونی مانع از تولید RBC توسط مغز استخوان می شود همچنین می تواند باعث ایجاد RBC غیر طبیعی شود که می تواند منجر به سرطان شود و اندام ها و بافت های بدن شما را تحت تاثیر قرار دهد. کودکانی که کم خونی فانکونی را به ارث می برند، نقایص مادرزادی دارند.

کم خونی ناشی از خونریزی 

خونریزی بیش از حد در طی قاعدگی یا خونریزی ناشی از آسیب، جراحی، سرطان یا دستگاه ادراری یا اختلال عملکرد دستگاه گوارش می تواند منجر به کم خونی شود پس هنگامی که در شما هر یک از این انواع کم خونی تشخیص داده شد، چه اتفاقی می تواند رخ دهد؟

افراد در معرض خطر 

هر فردی می‌تواند در هر زمانی به کم خونی مبتلا شود، اما برخی گروه‌ها نسبت به دیگران هرچه بیشتر مستعد ابتلا به این شرایط هستند. نخست، زنان نسبت به مردان احتمال بیشتری دارد که کم خونی را تجربه کنند. زنان باردار در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این شرایط قرار دارند. افرادی که بیش از ۶۵ سال سن دارند نیز احتمال بیشتری دارد به کم خونی مبتلا شوند. بیماران مبتلا به اختلالات التهابی روده، مانند بیمار کرون، اغلب در جذب مواد مغذی مورد نیاز برای پرهیز از کم خونی با دشواری مواجه هستند.

همچنین، هر فردی که پیوندی ژنتیکی با یک بیمار مبتلا کم خونی دارد، با خطر بیشتر برای ابتلا به این شرایط مواجه است. افراد سیگاری، معتادان به الکل، و آنهایی که به طور منظم در معرض سموم هوایی قرار دارند نیز با خطر بیشتر ابتلا به کم خونی مواجه هستند.

چگونه تشخص دهیم کم خونی داریم؟

از آنجایی که کم خونی بر شمارش گلبول های قرمز خون تاثیرگذار است، روند تشخیص این شرایط شامل انجام یک آزمایش خون می شود. آزمایش شمارش کامل خون (CBC) شایع‌ترین نمونه از این آزمایش ها است. پزشکان از نتایج این آزمایش برای بررسی تعداد گلبول های قرمز خون استفاده می کنند.

یک شاخص واحد برای سطوح سالم گلبول های قرمز خون وجود ندارد، اما نتایج بین 40 تا 50 درصد در مردان و 35 تا 45 درصد در زنان معولا به عنوان سالم در نظر گرفته می شود. همچنین، پزشکان سطوح هموگلوبین در نوجوانان را مورد بررسی قرار خواهند داد.

افزون بر بررسی سطوح گلبول های قرمز خون، بررسی شکل این گلبول ها توسط پزشک نیز اهمیت دارد. گاهی اوقات بیماران مبتلا به کم خونی دارای سطوح پایدار گلبول های قرمز خون هستند، اما این گلبول ها به شدت آسیب دیده اند.

زمانی که پزشک کم خونی را تشخیص می دهد، باید نوع این شرایط را مشخص کند. این به انجام آزمایش های بیشتر برای بررسی سطوح آهن و/یا ویتامین B12 و عدم ابتلا به بیماری های جدی دیگر نیاز دارد.

بهترین مواد غذایی برای کم خونی

جگر گاو یا مرغ دارای سطوح چشمگیر آهن و ویتامین B12 است. طی یک مطالعه، بسیاری از بیماران مبتلا به کم خونی که چند وعده جگر و پیاز را به برنامه غذایی هفتگی خود اضافه کرده بودند، فواید چشمگیر آن در بهبود خلق و خو و سطوح انرژی را گزارش کردند.

از دیگر مواد غذایی سرشار از آهن و یا ویتامین B12 می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- گوشت گاو تغذیه شده با علف

- گوشت گوسفند تغذیه شده با علف

- بوقلمون

- صدف چروک

- صدف دو کفه ای

- مرغ

از منابع غیر گوشتی و غذای دریایی آهن و/یا ویتامین B12 می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- اسفناج

- دانه های کدو تنبل

- بروکلی

در صورت توصیه پزشک از مکمل‌های آهن استفاده کنید

به طور کلی، شما فقط باید یک مکمل آهن و آن هم به عنوان آخرین راه حل و در صورت توصیه پزشک مصرف کنید. اگر نتوانید سطح آهن خود را تنها از طریق رژیم غذایی بازیابی کنید، این راه حل مناسبی برای رفع کم خونی است.

اگر مکمل آهن مصرف می‌کنید، همراه آن آب پرتقال بنوشید تا جذب آهن را تقویت کند.

به خاطر داشته باشید که مصرف مکمل‌های آهن می‌تواند چند عارضه ناخوشایند داشته باشد. این موارد شامل درد معده، یبوست یا اسهال، سوزش قلب، حالت تهوع و مدفوع سیاه است.

با این حال، این عوارض معمولاً با گذشت زمان کاهش می‌یابد و بستگی به دوز آهن مصرفی شما دارد.