واکنش کارشناسان حقوقی و قضایی به جنایت «اکباتان»

 با گذشت یک هفته از پیدا شدن تکه‌های جسد بابک خرمدین؛ کارگردان سینما و اعترافات والدین بازداشت شده مقتول به عنوان متهمان این جنایت درباره مشارکت در قتل یکی دیگر از فرزندان خود همچنین داماد خانواده، دیروز خبری درباره انتقال یکی دیگر از فرزندان خانواده به بیمارستان لقمان بر اثر مسمومیت با مشروبات الکلی منتشر شد. به دنبال انتشار این خبر که با شایعاتی درباره خودکشی افشین؛ فرزند سوم خانواده خرمدین همراه بود، پلیس، شائبه خودکشی افشین خرمدین را تکذیب کرد.

وجود اختلالات روانی رافع مسوولیت از متهمان نخواهد بود

ظاهرا این فرزند خانواده به دلیل افراط در مشروب‌خواری دچار مسمومیت شده بود که پس از انتقال به اورژانس بیمارستان لقمان از مسمومیت نجات پیدا کرده است. دیروز همزمان با انتشار این اخبار و شایعات، کارشناسان حقوقی هم نگاهی به مساله سطح و حد مسوولیت کیفری متهمان با وجود احتمال صددرصدی اختلالات روانی مزمن در ایشان داشتند و تاکید می‌کردند که وجود اختلالات روانی رافع مسوولیت از متهمان نخواهد بود. 

از جمله اینکه حسین جواهری، پژوهشگر و کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری فارس قرار داد، نوشت:«بنابر قانون نمی‌توان به‌ طور کلی اختلال روانی را در کاهش مجازات مجرم بی‌تاثیر دانست بلکه با توجه به صراحت قانون، زمانی که اختلالات روانی منجر به جنون در فرد شود این حالت می‌تواند از عوامل رافع مسوولیت کیفری باشد؛ یعنی در صورت احراز جنون مجرم او عملا مجازات نخواهد شد.

عوامل رافع مسوولیت کیفری یکی از موضوعات مهم در حقوق جزاست که در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ ذیل عنوان موانع مسوولیت کیفری مطرح شده است. عوامل رافع مسوولیت کیفری، عواملی است که باعث تبرئه شدن مرتکب عمل مجرمانه از مسوولیت کیفری می‌شود. به عبارت دیگر اگر شخصی مرتکب عملی شود که در قانون برای آن مجازات در‌ نظر گرفته شده است اما او بتواند ثابت کند که در زمان ارتکاب جرم توانایی مشمول یکی از عوامل رافع مسوولیت کیفری مانند جنون بوده با وجود اینکه عمل او مجرمانه است؛ مجازات نخواهد شد.

 عدم قصاص خرمدین در صورت قتل فرزند بود

با توجه به اعترافات جدید اکبر خرمدین و همسرش، مجازاتی که می‌توانیم برای آنها متصور باشیم، تغییر کرده چرا که عدم قصاص خرمدین با توجه به مفهوم ماده ۳۰۱ قانون مجازات اسلامی در صورتی بود که فرزند خود را به قتل رسانده باشد اما با اعتراف جدید او به قتل داماد خود این قتل مشمول مجازات مندرج در ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی که مجازات آن حبس از ۳ تا ۱۰ سال است، نخواهد شد بلکه به استناد ماده ۳۸۱ قانون مذکور، مجازات قتل عمدی در صورت تقاضای ولی‌دم قصاص است.

همچنین در صورت عدم رضایت ولی‌دم اگر مباشر قتل(اکبر خرمدین) به قصاص محکوم شود، مجازاتی که برای معاون او (همسر اکبر خرمدین) در‌ نظر گرفته خواهد شد، مستند به بند الف ماده ۱۲۷ قانون مجازات اسلامی، حبس تعزیری درجه دو یا سه(بین ۱۰ تا ۲۵ سال حبس) خواهد بود. البته تشخیص جنون مرتکبین جرم برعهده دادگاه و با مشورت متخصصین حوزه روانشناسی و روانپزشکی خواهد بود و اگر دادگاه این‌گونه تشخیص دهد که هر یک از مرتکبین هنگام ارتکاب جرم مجنون بوده است، مجازات از او رفع خواهد شد.»

حمیدرضا گودرزی؛ وکیل تخصصی پرونده‌های جنایی و بازپرس اسبق قتل عمد هم در گفت‌وگو با خبرآنلاین در تحلیل جنایت «اکباتان» می‌گوید:«در مورد جنایتی که رخ داده، مساله فقط قتل بابک خرمدین نبوده. بعدها تحقیقات بازپرس محترم امور جنایی و اداره آگاهی روشن کرد، جنایات دیگری در داخل خانواده رخ داده از جمله قتل فرزند و دامادشان که در مصاحبه‌ها اعلام شد، قتل داماد در سال ۹۰ و قتل دختر در سال ۹۷ رخ داده است.

این پدر در آن ۱۷ سال کجا بوده؟

مساله اصلی پس‌زمینه‌های روانی این پرونده است که در رفتار و کردار متهمان پرونده مشهود و ملموس است. شما می‌بینید اینها احساس نگرانی و گناه نمی‌کنند و حتی می‌گویند اگر ما آزاد باشیم، دست به قتل فرزندان دیگرمان هم می‌زنیم. این پدر می‌گوید ۱۷ سال دور از خانه بوده و بعد از اینکه به خانه برگشته این مسائل پیش آمده. این پدر در آن ۱۷ سال کجا بوده و چه گرفتاری‌ها و مشکلاتی داشته که از پدری که تصمیم به نگهداری و تربیت فرزندان داشته، تبدیل به انسانی با بیماری روانی حاد شده که با نقشه‌های از پیش تعیین شده به کمک مادر مرتکب جنایات عدیده شده است؟

ما با یک معضلی در قانون روبه‌رو هستیم. کسی که دارای اختلال روانی است، اراده و قدرت تمییز ندارد، او را مجنون می‌دانیم و می‌گوییم مسوولیتی برای اعمال و رفتارهای خود ندارد ولی در اینجا مسائل دیگری وجود دارد. این بیمار تمام مشخصه‌های بیماران روانی سایکوپات را دارد و فضای تیره و تاری که روانپزشکان از آن یاد می‌کنند در این پدر وجود دارد. مادر هم در کنار این پدر سال‌ها زندگی کرده و تحت تاثیر تلقینات او قرار گرفته و با سلطه روانی که پدر اعمال می‌کرده با او همکاری و معاونت در جرم یا مشارکت در جرم دارد.

این پدر سال‌ها کار کرده و برای خانواده تلاش کرده و سعی داشته آنها را از لحاظ معیشت تامین کند. پدر احتمالا تحت فشارهای روحی سنگین قرار داشته که چنین شخصیتی از او بروز داده شده. البته در سیستم جنایی کشور مساله پرونده شخصیت را در پرونده‌های جنایی داریم. در این پرونده، کار، رفتار، گذشته‌ها و سوابق کیفری افراد مورد بررسی قرار می‌گیرد. روانکاوی از شخص مجرم هم باید ضمیمه پرونده شخصیت شود. »

منبع: روزنامه اعتماد