سرنوشت برجام در دستان همتی یا رئیسی؟
تاثیر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری بر مذاکرات برجام
همزمانی مذاکرات احیای برجام با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری این سوال را مطرح می‌کند که تاثیر انتخابات بر این مذاکرات چه خواهد بود.
خروج آمریکا از برجام با روی کار آمدن دولت دونالد ترامپ و اقدام این کشور به وضع تحریم‌های گسترده علیه کشورمان موجب ایجاد بحران اقتصادی سختی در ایران شد. به همین دلیل احیای توافق برجام و لغو تحریم‌ها علیه کشورمان به یکی از دغدغه‌های مردم کشورمان تبدیل شده است. یکی از سوالات اساسی بسیاری هم در انتخابات ریاست جمهوری فعلی این است که نتیجه این انتخابات چه تاثیری بر سرنوشت برجام خواهد داشت. در واقع یکی از موضوعات مورد بحث در مناظره‌های انتخاباتی بین دو نامزد اصلاح‌طلب و 5 نامزد اصول‌گرا هم برجام و تحریم‌ها بود.
سرنوشت برجام در دستان همتی؟
با انصراف محسن مهرعلیزاده از نامزدی انتخابات ریاست جمهوری حالا عبدالناصر همتی تنها نامزد اصلاح‌طلب حاضر در این انتخابات است. اصلاح‌طلبان همواره بر تفاوت رویکردشان در سیاست خارجی با اصول‌گراها تاکید داشته و اعلام کرده‌اند به دنبال تعامل مسالمت‌آمیز با همه کشورها و تنش‌زدایی در روابط خارجی کشور هستند. حسن روحانی هم به عنوان یک میانه‌رو در دو دوره پیشین انتخابات ریاست جمهوری با تکیه بر شعار تنش‌زدایی، رقبای اصول‌گرا را به بحران‌آفرینی در سیاست خارجی متهم کرد. روحانی بارها در تبلیغات انتخاباتی به مردم وعده داد که با مذاکره و تعامل سازنده با غرب، مشکلات اقتصادی از جمله تحریم‌ها را حل خواهد کرد.
حالا همتی هم به عنوان نامزد اصلاح‌طلب و عضو کابینه روحانی دقیقا با همان مشی حسن روحانی به میدان آمده و تمام‌قد از توافق برجام به عنوان دستاورد دولت دفاع کرده است. وی شعار دولتش را تعامل از خانه تا جهان اعلام کرده و افزوده است «برجام یک حرکت ضدامنیتی مهم علیه ایران را متوقف کرد.» همتی درباره روند فعلی مذاکرات هم گفته است: «فعلا مذاکرات روی اجرای برجام است و سیاست دولت من هم همین است و احتمال دارد در این دولت اجرا شود و برجام مقدمه‌ای برای رفع تحریم‌ها است و رفع تحریم‌ها نیز رشد اقتصادی را به دنبال دارد و من نوید می‌دهم که آغاز دولت من با رفع تحریم‌ها همراه باشد.» او حتی اعلام کرده که در صورت پیروزی در انتخابات و بازگشت آمریکا به برجام حاضر است به منظور رفع مشکلات دو کشور با جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا دیدار کند.
آیا ریاست جمهوری رئیسی، احیای برجام را متوقف می‌کند؟
اصول‌گرایان در سال‌های گذشته بارها از سیاست خارجی روحانی و توافق برجام به عنوان دستاورد دولت وی انتقاد کرده‌اند. در حال حاضر در بین 4 نامزد اصول‌گرای باقی مانده در انتخابات، ابراهیم رئیسی از بیشترین شانس برای ریاست جمهوری برخوردار است. رئیسی در مسند ریاست قوه قضاییه بارها از توافق برجام و سیاست خارجی دولت روحانی انتقاد کرده است. از طرف دیگر محافظه‌کاران و محافظه‌کاران افراطی این نامزد هم قبلا تاکید کرده‌اند مخالف برجام و طرفدار گسترش برنامه هسته‌ای ایران هستند. این مسائل باعث شده برخی چشم‌انداز احیای برجام را در صورت ریاست جمهوری رئیسی ناامیدکننده و محکوم به شکست بدانند.
البته این نکته قابل ذکر است که سیدابراهیم رئیسی در طول تبلیغات انتخاباتی خود، شعارهایش را بر مبارزه با فساد، فقر و تبعیض متمرکز و کمتر وارد حوزه سیاست خارجی شد. هر چند در طول مناظره هم تلویحا اعلام کرد مخالف مذاکره نیست فقط با گره زدن سرنوشت کشور به توافقی مانند برجام مخالف است. سردار علیرضا افشار، رییس شورای راهبردی ستادهای مردمی حامیان رئیسی هم در یکی از سخنرانی‌های خود اعلام کرد: «رئیسی قائل به مذاکره و ادامه برجام بوده ولی نه به عنوان موضوع اصلی کشور بلکه به عنوان مسئله حاشیه‌ای که نباید مسائل مملکتی به آن گره بخورد.» با توجه به این اظهارات، چشم‌انداز احیای برجام در صورت انتخاب رئیسی چندان هم ناامیدکننده به نظر نمی‌آید.
مذاکرات برجام ربطی به انتخابات 1400 ندارد
علیرغم حمله اصول‌گرایان به برجام به عنوان دستاورد دولت روحانی و تلاش اصلاح‌طلب‌ها برای ساختن دوقطبی بین خود و اصول‌گراها در حوزه سیاست خارجی، عده‌ای می‌گویند ریاست جمهوری نقش چندانی در تصمیم‌سازی برای سیاست خارجی ندارد. در واقع این افراد می‌گویند توافق برجام در نهادهای بالادستی نظام تایید شده و در حال حاضر هم برای رفع تحریم‌ها اجماع وجود دارد، پس مذاکرات برجام ادامه پیدا می‌کند. همچنین با توجه به نقش رهبر انقلاب و شورای عالی امنیت ملی در تصمیم‌سازی سیاست خارجی، اساسا استراتژی کلی ایران درباره مسائل کلانی چون توافق هسته‌ای با تغییر دولت، تغییر چندانی نخواهد کرد.
لارا روزن، یکی از کارشناسان مسائل بین‌الملل درباره تاثیر سیدابراهیم رئیسی در صورت پیروزی بر مذاکرات برجام، تاکید کرده است: «من شک ندارم که رئیسی طرفدار برجام و مذاکره با غرب نیست اما اگر مقام‌های ارشد نظام ادامه مذاکرات را به مصلحت بدانند، او این کار را خواهد کرد. حتی در صورتی که تصمیم ایران، تنش‌زدایی منطقه‌ای و تعامل با غرب باشد، ممکن است رئیسی به انتخاب یک وزیر خارجه که تصویر تساهل‌جویانه‌تری ارائه می‌دهد، روی آورد.» در نتیجه به نظر می‌رسد در کل مذاکرات برجام ربطی به انتخابات 1400 ندارد.
دیدگاه تان را بنویسید