66 درصد مبتلایان به اختلال روانپزشکی به دنبال درمان نیستند

به تازگی مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفتگویی اعلام کرده است که 23 درصد جمعیت 15 تا 64 سال کشور به انواع اختلال‌های پزشکی مبتلا هستند. همچنین احمد حاجبی گفته است: «وضعیت بهره‌مندی از خدمات درمانی در میان 66 درصد مبتلایان نامناسب است.» طبق اظهارات این مقام وزارت بهداشت درصد قابل توجهی از مبتلایان به انواع اختلالات روانپزشکی یعنی حدود 66 درصد آن‌ها اعتقادی به درمان جهت مشکلات خود نداشته و معتقدند که مشکلات آن‌ها به طور طبیعی رفع خواهد شد.

اختلال‌های روانی مسری هستند

به اعتقاد روانشناسان آمار فعلی تعداد مبتلایان به اختلال‌های روانی یعنی 23 درصد نسبتا آمار بالایی برای یک جامعه است؛ اما چیزی که وضعیت جامعه ما را نگران‌کننده می‌کنند تعدادی زیادی از مبتلایان به اختلال‌های روانی است که به دنبال دریافت هیچ نوع درمانی نیستند. دکتر سارا گلستانی، روانشناس با اشاره به مسری بودن اختلال‌های روانی می‌گوید: «ابتلا به اختلال‌های روانی موجب مختل شدن عملکرد روزانه افراد می‌شود به نحوی که آن‌ها نمی‌توانند کارهای روزمره خود را به درستی انجام دهند. مثلا اگر مادری مبتلا به اضطراب، افسردگی و اختلال روانی باشد، نمی‌تواند وظایف مربوط به نقش مادری خود را به درستی انجام دهد... از طرفی یکی از اثرات نگران‌کننده این اختلال‌ها، مسری بودن آن‌هاست. مثلا وقتی فردی افسردگی دارد، دچار احساس درماندگی و ناتوانی می‌شود؛ به مرور هم احساس درماندگی خود را به دیگران منتقل می‌کند.» بنابراین به مرور شاهد افزایش احساس درماندگی و ناتوانی در کل جامعه خواهیم بود و جامعه به تدریج مریض‌تر خواهد شد.

رضا بافتی، روانشناس هم به پدیده‌ای به نام «پلی آدو» در مبحث روانشناختی اشاره کرده و توضیح می‌دهد: «براساس این پدیده وقتی یک فرد در خانواده‌اش با یک شخص افسرده سروکار دارد احتمالا خودش هم به افسردگی مبتلا خواهد شد. یا وقتی فرزندی مادر مبتلا به اختلال وسواس دارد احتمال ابتلای این فرزند به وسواس زیاد هست. در نتیجه در صورت درمان نشدن افراد مبتلا، آمار فعلی 23 درصد مبتلا به راحتی تبدیل به 50 درصد خواهد شد.» 

نظام سلامت از مسائل روانی و مددکاری غافل است

با وجود گستردگی تعداد مبتلایان به اختلالات روانپزشکی و عدم دریافت درمان مناسب از سوی بسیاری از مبتلایان، به نظر می‌رسد توجه کافی هم به مسئله سلامت و بهداشت روان در کشور وجود ندارد. دکتر محمدرضا ایمانی درباره غفلت از مسائل روانی در کشور می‌گوید: «نظام بهزیستی و سلامت ما فقط معطوف به مسائل پزشکی و درمانی است و هیچ توجهی به مسائل روانی، مددکاری و اجتماعی ندارد. اگر نگاه به مسئله سلامت جامع باشد به مسائل روانی و اجتماعی هم می‌پردازد.»

رضا بافتی نیز معتقد است که نقش وزارت بهداشت در حال حاضر فقط به اعلام آمار در زمینه تعداد مبتلایان منحصر شده است. وی برای مبارزه با ابتلا به اختلالات روانی به وزارت بهداشت توصیه می‌کند: « وزارت بهداشت باید این مسئله را پیگیری جدی کرده و ابتدا تعداد مبتلایان به هریک از اختلال‌ها را مشخص کند؛ یعنی معلوم شود چه تعداد به اضطراب، چه تعداد به افسردگی و چه تعداد به اختلا‌های دیگر مبتلا هستند. همچنین باید یک بودجه مشخص برای این موضوع تصویب کند و با دعوت از متخصصان و روانشناس‌ها، اتاق‌های فکر ایجاد کند.»

دلیل شیوع اختلال‌های روانپزشکی در کشور چیست؟

دکتر محمدرضا ایمانی، یکی از دلایل شیوع اختلال‌های روانی را ناکارآمدی در سیستم آموزش و پروش کشور می‌داند و تاکید می‌کند: «متاسفانه در نظام آموزش و پرورش ما مسئله پرورش به کلی حذف شده است و فرزندان ما با یک الگوی مناسب تربیتی رشد پیدا نمی‌کنند . فضای آموزش ما رقابتی و منفعت‌طلبانه است که در آن افراد فقط در تلاش برای دست یافتن به چیزهایی مانند مدرک و شغل هستند.»

دکتر ایمانی مهم‌ترین راهکار پیشگیری از شیوع اختلالات روانی را تحول در سیستم آموزش و پرورش می‌داند: «برای حل این مسائل جامعه باید به نرم(وضع) طبیعی خود برگردد؛ باید الگوهای مناسب و شایسته به افراد نشان داده شود. در واقع باید الگوهای رفتاری شایسته به افراد آموزش داده شود که فعلا در جامعه ما غایب است. اگر فرزندان ما آموزش‌های لازم را در حوزه سلامت روان و مهارت‌های زندگی یاد بگیرند، از ابتلا به اختلالات روانی پیشگیری می‌شود.» همچنین به نظر این روانشناس دیگر نهادها و سازمان‌های فرهنگی هم باید به آموزش مسائل مهم بهداشت روان و مهارت‌های زندگی بپردازند.