دشمن واقعی کرونا صابون است یا ژل ضدعفونی کننده؟

با ادامه گسترش ویروس کرونا در کشور، بسیاری از شهرها شاهد هجوم مردم به فروشگاه‌ها و خرید مواد ضدعفونی کننده و بهداشتی هستند، به این امید که بتوانند از خود در برابر ویروس کرونا محافظت کنند. شستشو مرتب و کامل دست‌ها از ضروریات رعایت بهداشت محسوب می‌شود اما اگر در شرایطی بودید که امکان شستشوی دست هایتان را نداشتید می توانید از محلول های ضدعفونی کننده دست استفاده کنید. اما سوال مطرح‌ شده این است که کدام محلول ضدعفونی‌کننده بهترین عملکرد را دارد؟ به عبارتی بهترین محلول ضدعفونی‌کننده دست را چگونه ممکن است شناخت؟

ژل ضدعفونی کننده دست چیست؟

ژل ضد عفونی کننده دست‌ نوعی محلول مایع است که برای کاهش حضور عوامل عفونت زا روی دست استفاده می‌شود. این محلول‌ها که اکثرا از پایه الکل ساخته می‌شوند با نابود کردن غشای سلولی باکتری‌ها و پوشینه ویروس‌ها آن‌ها را نابود می‌کنند.

ضدعفونی کننده‌های الکلی شمار قابل توجهی از میکروب‌ها را از بین ببرند اما نه همه را

برای از بین بردن میکروب‌ها، آب و صابون بسیار موثرتر از ضدعفونی کننده‌های الکلی هستند و بخش قابل توجهی از انواع آلودگی‌ها بویژه انگل کریپتوزپوریدیوم که باعث بیماری‌های معده‌-روده‌ای می‌شود، نوروویروس که به ویروس استفراغ زمستان نیز معروف است و باکتری بیماری‌زای کلوستریدیوم را از بین خواهند برد.

اگرچه ضدعفونی‌های الکلی نیز می‌توانند بسیاری از میکروب‌ها را غیرفعال کنند، اما این خطر وجود دارد که مردم حجم کافی از این مواد را استفاده نکنند یا پیش از آنکه ژل الکلی روی پوست خشک شود، آن را پاک کنند.

اگر آب و صابون در دسترس نبود از چه ژل ضدعفونی استفاده کنیم؟

پژوهش‌ها نشان داده است که مواد ضدعفونی کننده حاوی ۶۰ تا ۹۵ درصد الکل در کشتن انواع میکروب‌ها بسیار موثرتر از موادی با غلظت الکل کمتر بوده است. مواد ضدعفونی کننده‌ای با درصد الکل کمتر یا نمی‌توانند انواع میکروب‌ها را از بین ببرند یا ممکن است به جای از بین بردن آنها، صرفا رشد میکروب‌ها را کاهش دهند.

نکات قابل توجه در استفاده از ضدعفونی کننده‌ها

ضدعفونی کننده‌ها و گندزداها تنها برای استعمال خارجی است و از ورود آنها به دهان ، چشم ، گوش و دستگاه تنفسی جدا باید جلوگیری کرد.

عوامل بی‌اثر کننده ضدعفونی کننده‌ها را باید شناخت و از تماس آنها با هم جلوگیری کرد. مثلا تی‌ کشیدن و تمیز کردن با ابر و اسفنج ، باعث بی‌اثر کردن مواد ضدعفونی کننده می‌شود. علت این امر را این گونه می‌توان بیان کرد که چوب ، کتان ، پارچه ، لاستیک‌ها و پلاستیک‌ها ، سبب خنثی و بی‌اثر کردن فنل‌ها و ساولن می‌شوند.

مواد ضدعفونی کننده را نباید با هم استفاده کرد. مثلا صابون ، ساولن را بی‌اثر می‌کند.

مواد ضدعفونی کننده را باید در مقادیر کم استفاده کرد.

اثر میکرب کشی هر گندزدایی با آب داغ بیشتر می‌شود. (با آب ژاول و ید ، این کار را نکنید.)

آیا ضدعفونی کننده‌ها باکتری‌های خوب را نیز از بین می‌برند؟

پزشکان هشدار می‌دهند که از آنجا که ژل‌های ضدعفونی علاوه بر باکتری‌های بد، باکتری‌های خوب و مفید برای پوست را نیز از بین می‌برند، استفاده بیش از حد از آنها می‌تواند مضر باشد و به پوست آسیب بزند.

این ضدعفونی کننده‌ها پوست را بیشتر از آب و صابون خشک می‌کنند بنابراین می‌توانند باعث تحریک پذیری بیشتر پوست شوند. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که مردم در این روزها از کرم مرطوب کننده دست‌ها نیز بیش از گذشته استفاده کنند.

جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا با ژل های ضدعفونی کننده

اثر گذاری ضد عفونی کننده‌های خانگی

متخصصین بهداشتی بر این عقیده‌اند که برای کشتن بیشتر ویروس‌ها حداقل 60 درصد الکل لازم است ( بیشتر محصولات ضد عفونی کننده حاوی 60 تا 95 درصد الکل هستند). البته برای کسانی که پوست حساس‌تری دارند، محصولات ضد عفونی کننده بدون الکل هم وجود دارد.

تا مدت‌ها در تمام محصولات بهداشتی ، از صابون گرفته تا خمیر دندان، از ترکیبی بسیار قدرتمند و ضد باکتریایی به نام تری کلوسان استفاده می‌شد. هر چند که تحقیقات بعدی مشخص کرد این ترکیب بیشتر از هر چیز برای سیستم هورمونی بدن خود ما مضر است و به این ترتیب در سال 2017 استفاده از آن در محصولات بهداشتی ممنوع اعلام شد.

به‌طور کلی ویروس‌ها مقاومت بیشتری نسبت به باکتری‌ها در مقابل ضد عفونی کننده‌ها دارند، هر چند که این مسئله در مورد کرونا چندان مشکلی ایجاد نمی‌کند. لایه محافظ این ویروس از جنسی است که با الکل واکنش داده و از بین می‌رود. به همین دلیل می‌توان گفت که محصولات ضد عفونی کننده خانگی بدون داشتن درصد ترکیب مشخص و الکل به‌احتمال زیاد قادر به از بین بردن ویروس کووید – 19 نیستند. به‌علاوه اینکه ترکیب کردن موادی که به‌طور جدی برای بدن ما مضر هستند، آن هم در خانه، اصلاً منطقی نبوده و توصیه نمی‌شود!

هنگامیکه دست‌ها کثیف یا چرب باشند، ضدعفونی کننده‌ها موثر نخواهند بود

پژوهش‌ها نشان داده که موادضدعفونی عمدتا در محیط‌های کلینیکی مانند بیمارستان‌ها بخوبی عمل می‌کنند؛ یعنی مکان‌هایی که اگرچه دست‌ها با انواع میکروب‌ها تماس دارند اما ظاهری پاکیزه دارند و در مجموع کثیف و چرب نیستند.

استفاده بیش از اندازه ژل های ضدعفونی کننده چه عواقبی دارد؟

استفاده بیش از حد از ژل‌های ضد عفونی کننده دست می‌تواند باعث التهاب و حساسیت پوست شود، چرا که این ژل‌ها چربی طبیعی پوست را از بین برده و پوست را خشک می‌کنند، با توجه به اینکه پوست آسیب دیده در مقابل تهاجم میکروب‌ها و عوامل خارجی مقاومت کمتری دارد، استفاده بیش از حد از ژل ضد عفونی کننده دست به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و ترجیح آن است که تا حد امکان از همان مایع دست شویی معمولی استفاده شود.