آشنایی با تاریخچه جشن باستانی شهریورگان؛ اعتقاد زردتشتیان درباره مرگ!
شهریورگان از زیباترین جشن‌های ایران باستان، روز مرگ مانی پیامبر، تولد کوروش کبیر و روز پدر ایرانی است.
شایانیوز- جشن باستانی شهریورگان، از جمله جشن‌های دوازده‌گانه سال و یکی از جشن‌های آتش در ایران باستان است. آیینی ملی و کهن که با حمله اعراب، اهمیتش را در تاریخ ایران از دست داد و امروزه نیز تنها عده‌ای معدود از زرتشتیان در کرمان، آن را به‌صورت محدود اجرا می‌کنند؛ هرچند خوشبختانه در سال‌های اخیر، دیگر زرتشتیان کشور نیز سعی در پاسداشت آن داشتند. مردمان ایران زمین این روز را به مناسبت‌های مختلفی گرامی داشته و جشن می‌گرفتند. شهریورگان را مصادف با جان‌باختن مانی نقاش، پیامبر صلح‌جوی ایرانی و عروج او به سوی نور اهورامزدا می‌دانند و آن را گرامی می‌دارند. بنا به اقوالی، این روز تولد داراب شاهنامه است که به احتمال ضعیفی او را همان کوروش، پادشاه بزرگ هخامنشی معرفی کرده و زادروزش را جشن می‌گیرند. شهریورگان به‌معنای شهریاری بر اراده و نفس، روز پدر ایرانی نیز نام‌گذاری شده و زرتشتیان نیز، این روز را روز پدر دانسته و مقام و منزلت پدران را ستایش می‌کنند.
شهریورگان به چه معناست؟
شهریور یک واژه تغییر یافته اوستایی به نام خشترور که به معنای کشور آسمانی و شهریاری آرمانی که در واقع به‌صورت عامیانه معنای بهشت می‌دهد. شهریور یکی از شش فرشته زرتشتی است که مظهر قدرت رحمانی بوده و یاور فقرا و حامی پادشاهان دادگر است. این فرشته الهی نگهبان فلزات و نماد مهربانی و جوانمردی است.هرچند که پس از یورش دشمنان و عدم برگزاری این جشن شاهد فراموش‌شدن آن هستیم اما امروزه برخی از شهرهای زرتشتی نشین به‌صورت محدود این روز را جشن می‌گیرند. در این روز به دلیل تغییر فصل و آب‌وهوا با روشن‌کردن آتش در خانه‌های خود به ستایش اهورامزدا پرداخته همچنین در این ماه رویدادهای بزرگ دیگری اتفاق افتاده که سبب گرامیداشت شهریور شده است. تولد کوروش کبیر و در گذشت مانی پیامبر صلح‌جوی ایرانی و همچنین گرامیداشت روز پدر همگی از رخدادهای این ماه به شمار می‌رود.اهمیت جشن شهریورگان ازاین‌جهت است که شهریور فصل برداشت محصولات تابستانی و آماده‌کردن زمین کشاورزی برای کشت پاییزی است به همین خاطر این ماه برای کشاورزان از اهمیت زیادی برخوردار است و این روز را به شادی و پایکوبی و ستایش اهورامزدا می‌گذرانند. و با غذاهایی که برای این روز تدارک دیدند به نیازمندان کمک می‌کنند.
تاریخچه جشن باستانی شهریورگان
ایرانیان باستان بر این باور بودند که شادی از نعمت‌های خداوند و غم و اندوه پدیده‌ای بد و اهریمنی است. وقتی که به تاریخ نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم که در فرهنگ ایران کهن مردم به برگزاری جشن‌ها با اجرای آیین‌های مخصوص آنها علاقه زیادی داشتند. هدف اصلی آن ها از برگزاری چنین مراسم‌هایی نیایش و گرامیداشت اهورامزدا بوده است. در زمان قدیم تا به امروز سال به دوازده ماه تقسیم می‌شود. هر ماه سی روز دارد که هر یک نام خاصی دارد. شش امشاسپندان نشان‌دهنده شش ماه در تقویم کنونی ایران است. در طول در زمان قدیم مرسوم بوده است که وقتی نام روز و نام ما با هم یکی می شدن آن روز را گرامی می‌داشتند و به جشن و پایکوبی روز را می‌گذراندند. روز چهارم هر ماه را شهریور می‌نامیده‌اند بنابراین ۴ شهریور هرسال را جشن باستانی شهریورگان برگزار می کنند. امروزه این جشن بیشتر در خانواده‌های سنتی و اصیل کرمانی برگزار می‌شود. در اوستا سه تا از این امشاسپندان، زن‌گونه و سه‌تای دیگر مردگونه، هستند که شهریور از امشاسپندان مردگونه است. زرتشتیان به دلیل اینکه امشاسپندان شهریور را با خصلت‌های مردانه می‌شناسند این روز را روز گرامیداشت مقام مرد و پدران قرار داده‌اند. هر ماه جشنی برگزار می‌شود که نام روز و نام ماه مربوطه با هم مطابقت دارند.
گل مخصوص این جشن شهریورگان
در عصر باستان ایرانیان برای تزیین خانه‌های خود و آتشکده‌ها در روز جشن از یک گل خاصی استفاده می‌کردند. در بعضی از متون قدیمی آمده است که نام این گل آتشین یا آذرگون که به رنگ سرخ آتشین است ناز بو است.
اعتقاد زرتشتیان درباره مرگ و نیستی
زرتشت بر لذت ایمان تأکید دارد و در واقع غم و اندوه را حرام می‌داند، زیرا آن را برای انسان مضر می داند. او همچنین باور دارد که با مثبت‌اندیشی، زندگی خوبی خواهید داشت. زرتشتیان نیز برای مرگ عزیزان خود سوگواری نمی‌کنند، زیرا معتقدند روح آنها بدون سوگواری در جهان دیگر به سطح بالاتری می‌رسد.
برگزاری روز پدر در شهریور
ایرانیان آیین‌هایشان را بر پایه مفاهیم گاه شماری، نام‌گذاری کرده‌اند وهرگزآیین‌ها و جشن‌هایشان به مناسبت زایش چهره یا شخصیتی نبوده‌است، روز مهر و دوستی را در جشن مهرگان پاس داشته‌اند، چون ایزد مهر پاسدار مهر، پیوند و عهد و پیمان است، روز مادر و زن را در اسفندگان، جشن گرفته‌اند چون اسفندماه زمان زایش و باروری زمین است و مادران همچون زمین، نماد باروری، زایش و زندگی هستند، جشن شهریورگان از آن روی به‌عنوان روز پدر برگزیده‌شده است که به معنای شهریاری بر اراده و نفس است.شهریور یکی از 6 امشاسپندانی است که در اوستا و گات‌ها از آن نام برده شده‌است. در اوستا سه تا از این امشاسپندان، زن‌گون و سه‌تای دیگر مردگونه، هستند که شهریور از امشاسپندان مردگونه است. جشن پدر در جشن شهریورگان، درست 6 ماه پس از روز مادر و جشن اسفندگان برگزار می‌شود.در باور زرتشتی هر روز نامی دارد و هر نام معنایی. گذشتگان ما با نام نهادن بر روزها و ماه‌ها برای ما پیام بزرگی داشته‌اند و خواسته‌اند ما با آغاز هر ماه و هر روز، زمان و فرصت‌های زندگی را ارج بنهیم و هرگز از معنای نام‌ها، غافل نشویم. پس چه بهتر که ماه شهریور و در جشن شهریورگان به مفهوم شهریاری نفس بر خویش پی ببریم و با همه دشواری‌های زندگی، اندیشمندانه به رویارویی بپردازیم.
آیین و مراسم جشن شهریورگان
درجشن شهریورگان در خانه‌ها آتش می‌افروختند و ستایش خداوند و شکر نعمت‌های او را به جای می‌آوردند. در خانه‌ها اغلب مهمانی برپا کرده و خوراک‌های متنوع و ویژه تدارک می‌دیدند و به مناسبت تغییر هوا، شب‌هنگام در بام‌ها نیز آتش روشن می‌کردند. امروزه متأسفانه بقایای جشن شهریورگان نیز میان زرتشتیان فراموش شده و فقط برخی از خانواده‌های قدیم در کرمان به گونه محدودی این جشن را برگزار می‌کنند.
شعری از رستم خسرویان (رخسار) که در باب جشن شهریورگان سروده شده است:
بشد شهریور و شد شهریاری پیشه خوبان
به آبادانی شهری بکوشیم و به آبادانی ایران
چو ماه و روز شد شهریور در این سامان
جشن خواندند و جشنی باشکوه در بیشه شیران
بنامیدند شهریورگهان این روز جاویدان
بزرگان سخن، خوبان با ایمان
نکو اندیشی و گفتار و کردار این سه پند دین
رهایی بخش باشد جان و تن این گفته دیرین
به آبادانی دنیا بیندیشیم و آبادانی ایران
بکوشیم و بیابیم ما بهشت پاک جاویدان
خرد را پیشه سازیم جمله بهدینان
بیاموزیم دانش‌ها ز دانش‌نامه دوران
به شهریورگهان سوگند ای دانای با ایمان
که ماند فر و فرهنگ وطن همواره جاویدان
دیدگاه تان را بنویسید